ผลการให้โภชนศึกษาต่อการบริโภคอาหารและการดูแลสุขภาพของผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิด ไม่พึ่งอินซูลิน โรงพยาบาลมหาราชนครราชสีมา จังหวัดนครราชสีมา  The effect of Nutrition Education on Food Consumption and Self Health Care of Non-insulin Dependent Diabetes Mellitus Patients at Maharat Nakhonratchasima Hospital.

การศึกษาครั้งนี้เป็นการศึกษาเชิงทดลองแบบกลุ่มทดลองกลุ่มเดียว (quasi experiment research) วัดผลก่อนและหลังการศึกษา มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลการให้โภชนศึกษาต่อ การบริโภคอาหารและการดูแลสุขภาพของผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดไม่พึ่งอินซูลิน โรงพยาบาลมหาราชนครราชสีมา จังหวัดนครราชสีมา อาสาสมัครเป็นผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดไม่พึ่งอินซูลิน จำนวน 30 คน เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษาได้แก่ แผนการให้ความรู้โภชนศึกษา และแบบสัมภาษณ์ผู้ป่วยโรคเบาหวาน เก็บข้อมูลการบริโภคอาหารและการดูแลสุขภาพ ความตรงและความเที่ยงของแบบสัมภาษณ์ ในการศึกษาครั้งนี้ ได้ปรับปรุงมาจากแบบสัมภาษณ์ของรุ่งทิวา มุกดาสนิท ซึ่งผ่านการตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือแล้วมีค่าความเชื่อมั่นตามสูตรสัมประสิทธิ์อัลฟาของคอร์นบาร์คเท่ากับ 0.73 วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้การแจกแจงความถี่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการทดสอบความแตกต่างระหว่างค่าเฉลี่ยของกลุ่มเดียวกันด้วยค่าทีไม่อิสระ (dependent t-test)

ผลการศึกษา พบว่า ก่อนการได้รับโภชนศึกษาผู้ป่วยโรคเบาหวานมีคะแนนการปฏิบัติตัวใน การรับประทานอาหารอยู่ในระดับพอใช้ และหลังการได้รับโภชนศึกษาผู้ป่วยโรคเบาหวานมีคะแนน การปฏิบัติตัวในการรับประทานอาหารอยู่ในระดับดี คือ มีคะแนนเฉลี่ย เป็น 1.26 และ 1.71 ตามลำดับ และพบว่าคะแนนเฉลี่ยมีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < 0.01) สำหรับด้านการดูแลสุขภาพของผู้ป่วยโรคเบาหวาน พบว่าก่อนการได้รับโภชนศึกษา ผู้ป่วยโรคเบาหวานมีคะแนนการดูแลสุขภาพอยู่ในระดับพอใช้ ส่วนหลังการได้รับโภชนศึกษา ผู้ป่วยโรคเบาหวานมีคะแนนการดูแลสุขภาพ อยู่ในระดับดี คือ มีคะแนนเฉลี่ยเป็น 1.44 และ 1.67 ตามลำดับ และพบว่า คะแนนเฉลี่ยมีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.01)

คำสำคัญ : โภชนศึกษา; การบริโภคอาหาร; การดูแลสุขภาพ; ผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดไม่พึ่งอินซูลิน

[1] สุนิตย์ จันทรประเสริฐ. การจัดการเรียนการสอนความรู้โรคเบาหวาน (Diabetic Education Program). ม.ป.ท.: ม.ป.พ ; 2559.

[2] เทพ หิมะทองคำ. ความรู้เรื่องโรคเบาหวานฉบับสมบูรณ์. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: วิทยาพัฒน์; 2552.

[3] เยาวเรศ ประภาษานนท์. รายงานการวิจัยเรื่อง การศึกษาเปรียบเทียบการดูแลตนเองของผู้ป่วยโรคเบาหวานระหว่างกลุ่มที่ได้รับสอนโดยใช้สื่อประสมและการสอนตามปกติ. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก; 2556.

[4] จาระเพ็ญ แท่นนิล. ผลของการมีส่วนร่วมในกระบวนการพยาบาลต่อระดับการดูตนเอง ของผู้ป่วยเบาหวาน. [วิทยานิพนธ์ ครุศาสตรมหาบัณฑิต]. กรุงเทพฯ:จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย; 2562.

[5] อัจฉรา บุญยืน. ผลของการดูแลสุขภาพที่บ้านต่อพฤติกรรมการดูแลสุขภาพของตนเองของผู้ป่วยโรคเบาหวาน โรงพยาบาลองครักษ์ จังหวัดนครนายก. [วิทยานิพนธ์ ปริญญาวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต (สาธารณสุขศาตร์) สาขาพยาบาลสาธารณสุข]. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยมหิดล; 2561.

[6] สุดาพร ว่องไววิทย์. ความต้องการการมีส่วนร่วมและได้มีส่วนร่วมในการดูแลตนเองของผู้ป่วยเบาหวาน. [วิทยานิพนธ์ปริญญาพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการพยาบาลผู้ใหญ่] . กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยมหิดล; 2559.

[7] ปรีชา มนทกานติกุล. งานบริการทางเภสัชกรรมในผู้ป่วยโรคเบาหวาน. วารสารเภสัชกรรมโรงพยาบาล 2563; 10(2): 146 - 53.

[8] บุญทิพย์ สิริธรังศรี. ผู้ป่วยเบาหวาน : การดูแลแบบองค์รวม. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงทพฯ: สำนักพิมพ์สุโขทัยธรรมาธิราช; 2559.

[9] นิคม ถนอมเสียง. แนวคิดและการคำนวณขนาดตัวอย่าง. [ออนไลน์]. (2565). [เข้าถึงเมื่อวันที่ 2 กรกฎาคม 2565]. เข้าถึงได้จาก : https://home.kku.ac.th/nikom/samplesize _nk2557.pdf.

[10] พิไลวรรณ ยอดประสิทธิ์. โปรแกรมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ เพื่อการดูแลตนเองของผู้ป่วยเบาหวานชนิดไม่พึ่งอินซูลิน. [วิทยานิพนธ์ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการส่งเสริมสุขภาพ]. เชียงใหม่: มหาวิทยาลัยเชียงใหม่; 2562.

[11] มานพ วราภักดิ์. ทฤษฎีความน่าจะเป็น. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย; 2548.

[12] รุ่งทิวา มุกดาสนิท. ผลการให้โภชนศึกษาต่อการบริโภคอาหารและการดูแลสุขภาพของผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดไม่พึ่งอินซูลิน โรงพยาบาลแม่อาย จังหวัดเชียงใหม่. [การค้นคว้าอิสระ วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต (โภชนศาสตร์ศึกษา)]. เชียงใหม่: มหาวิทยาลัยเชียงใหม่; 2557.

[13] สมใจ ราชวง. ประสิทธิผลของโปรแกรมสุขศึกษาในการส่งเสริมสุขภาพการดูแลตนเอง โดยการประยุกต์ใช้ทฤษฎีการดูแลตนเองของโอเร็มร่วมกับทฤษฎีความสามารถตนเองในการพัฒนาพฤติกรรมของผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ที่มารับบริการที่ตึกผู้ป่วยนอก โรงพยาบาลมโหสด นครหลวงเวียงจันทน์ สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว. [วิทยานิพนธ์สาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต วิชาสุขศึกษาและการส่งเสริมสุขภาพ] ขอนแก่น: มหาวิทยาลัยขอนแก่น; 2562.

[14] เสาวนีย์ จักรพิทักษ์. หลักโชนาการปัจจุบัน. พิมพ์ครั้งที่ 6. กรุงเทพฯ:สำนักพิมพ์ไทยวัฒนาพานิช; 2563.

[15] กองโภชนาการ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. โภชนาการดีมีสุข. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ : บริษัท สามเจริญพาณิชย์ (กรุงเทพ) จำกัด; 2561.

[16] ประหยัด สายวิเชียร. กลวิธีการสอนอาหารโภชนาการ. เชียงใหม่ : บริษัทนพบุรี การพิมพ์; 2554.

[17] ชนัตถา พลอยเลื่อมแสง. ผลการให้คำปรึกษาในการดูแลตนเองแก่ผู้ป่วยเบาหวาน โรงพยาบาลแม่สะเรียง จังหวัดแม่ฮ่องสอน. [การค้นคว้าแบบอิสระ สาธารณสุขศาตรมหาบัณฑิต]. เชียงใหม่: มหาวิทยาลัยเชียงใหม่; 2562.

[18] สรจักร์ ศิริบริรักษ์. อาหารกับโรคเบาหวาน. [ออนไลน์]. (ม.ป.ป.) [เข้าถึงเมื่อวันที่ 2 กรกฎาคม 2565]. เข้าถึงได้จาก : http//www.geocities.com/Tokyo.Harbor/2093/i.am/thaidoc